علائم ظهور چه مواردی هستند؟

متن سوال : سلام علائم ظهور را می فرمایید؟
انواع نشانه‌هاي ظهور
بيان اين نكته مهم است كه بعضي از نشانه‌ها نزديكي ظهور را بشارت مي‌دهند؛ مانند نداي آسماني كه در باره آن توضيح خواهيم داد؛ ولي بعضي ديگر دربارة اصل ظهور نويد مي‌دهند و براي تقويت ايمان و باور شيعيان به وعده ظهور مهدي موعود هستند؛ مانند اختلاف بني عباس در حکومت كه در كلمات امامان به عنوان نشان‌هاي ظهور بيان شده و فاصله زيادي تا ظهور داشته است.
نيز نشانه‌هاي ظهور، برخي پديده‌هاي طبيعي و عادي هستند مانند قيام يماني و بعضي ديگر، حوادثي غيرعادي و معجزه گونه هستند؛ مانند نداي آسماني.

علائم حتمي و غير حتمي
مهم‌ترين تقسيم بندي نشان‌هاي ظهور، همان است كه در روايات متعدد به آن تصريح شده كه علائم، دو گونه‌اند؛ «علائم حتمي» كه بدون شك اتفاق خواهند افتاد، و «علائم غيرحتمي» كه تنها در صورت تحقق شرايط و زمينه‌هاي آن‌ها واقع مي‌شوند و اگر شرط آن‌ها پيش نيايد يا مانعي براي آن‌ها ايجاد شود، آن علائم رخ نخواهند داد.
نشانه‌هاي حتمي ظهور
مهم‌ترين بخش علائم ظهور، نشان‌هايي است كه با عنوان علائم حتمي در روايات متعدد آمده‌اند و علما و اهل حديث بيش از ساير علائم به آن‌ها توجه كرده و آن‌ها را پذيرفته‌اند.
امام صادق علیه السلام فرمود:
قيام قائم ما پنج نشانه دارد؛ خروج سفياني، يماني، نداي آسماني، كشته شدن نفس زكيه و خسف بيداء.
در اين بخش لازم است با توجه به روايات، اين نشانه‌ها را بيشتر و بهتر بشناسيم.
الف. خروج سفياني
خروج سفياني يكي از علائم حتمي است كه در روايات فراوان آمده و اين گونه توصيف شده است:
سفياني، مردي از نسل ابو سفيان است كه اندكي پيش از ظهور قيام مي‌كند. او از عناصر فاسدي است كه با تظاهر به دينداري، گروه بسياري را فريب مي‌دهد و در بخشي از كشور‌هاي اسلامي كشتار فراوان مي‌كند و با مخالفان خود به شكل فجيعي برخورد مي‌كند.
امام صادق علیه السلام درباره او فرمود:
اگر سفياني را ببيني، پليد‌ترين مردم را مشاهده كرده اي.
شروع قيام سفياني در ماه رجب است و پس از تصرف شام و مناطق اطراف آن به عراق حمله كرده، در آنجا به كشتار گسترده‌اي دست مي‌زند. بر اساس بعضي از روايات، مدت حكومت او نُه ماه است و از ابتداي خروج تا كشته شدن او، پانزده ماه طول مي‌كشد.
ب. خَسْف بَيداء
«خسف» به معناي فرو رفتن و «بيداء» به نام منطقهاي ميان مكه و مدينه است. مقصود از «خسف بيداء» اين است كه سفياني، لشكري را براي مقابله با امام مهديعلیه السلام به سمت مكّه گسيل ميدارد. هنگامي كه لشگر او به منطقه بيداء مي رسد، به صورتي معجزه آسا در زمين فرو ميرود.
اين رويداد به عنوان يکي از علائم ظهور در روايات شيعه و سني آمده است و در روايات شيعي از نشانه هاي حتمي است.
امام باقرعلیه السلام در اين باره فرمود:
به فرمانده سپاه سفياني خبر ميرسد كه مهدي علیه السلام به سوي مكه رفته است، پس لشكري را در پي او روانه ميكند؛ ولي او را نمييابد چون لشكر سفياني به سرزمين بيداء رسيد، ندا دهندهاي از آسمان آواز ميدهد: «اي سرزمين بيداء! آنان را نابود كن»؛ پس آن سرزمين، لشكر را در خود فرو ميبرد.
ج. خروج يماني
قيام سرداري از سرزمين يمن يكي ديگر از علائم حتمي است كه اندكي پيش از ظهور، رخ خواهد داد. وي كه مردي صالح و مؤمن است بر ضد بديها و انحرافات قيام ميكند و با تمام توان با بديها و تباهيها مبارزه ميكند. البتّه جزئيات حركت و اقدامات او براي ما چندان روشن نيست.
امام باقرعلیه السلام در اين باره فرمود:
در ميان بيرق هايي كه قبل از قيام مهدي علیه السلام بلند ميشود پرچمي هدايت كنندهتر از پرچم يماني وجود ندارد كه آن پرچم هدايت است؛ چون به سوي صاحب شما امام مهدي علیه السلام دعوت ميكند.
د. صيحه آسماني
يكي ديگر از علائم حتمي كه پيش از ظهور اتفاق ميافتد، صيحه (نداي) آسماني است. اين نداي آسماني كه بر اساس بعضي از روايات، نداي جبرئيل است در ماه رمضان شنيده ميشود. از آنجا كه قيام مصلح كل، انقلابي جهاني است و همگان منتظر وقوع آن هستند، يكي از راههاي آگاهي مردم جهان از اين رويداد، همين نداي آسماني خواهد بود.
امام باقرعلیه السلام فرمود:
قيام قائم علیه السلام تحقق نمييابد، مگر اينكه ندا دهندهاي از آسمان ندايي دهد كه اهل مشرق و مغرب، آن را بشنوند.
اين صيحه همچنان‌كه مايه شادماني مؤمنان است، هشداري براي بدكاران است تا از كردار زشت خود دست كشيده، به حلقه ياوران مصلح جهاني بپيوندند.
محتواي اين پيام آسماني، دعوت به حق و حمايت از حضرت مهدي و پيروي از آن حضرت است.
امام صادق علیه السلام فرمود:
ندا داده مي‌شود به اسم او و اسم پدرش كه: «آگاه باشيد به راستي كه فلان پسر فلان حجت بن الحسن العسكري قائم آل محمد است. پس سخن او را بشنويد و از او اطاعت كنيد.
امام صادق علیه السلام فرمود: در آن هنگام هيچ صاحب روحي از ‎آفريده‌هاي خدا باقي نمي‌ماند، مگر اينكه اين ندا را خواهد شنيد… و اين، نداي جبرئيل است.
طبق بعضي از روايات پس از شنيده شدن نداي آسماني، از زمين نيز صدايي بلند مي‌شود. اين ندا از شيطان است كه مردم را به گمراهي فرا مي‌خواند و مي‌كوشد تا مرم را از پيروي نداي آسماني و بيعت با امام زمان باز دارد. بنابراين جبرئيل، مردم را به امام حق فرا مي‌خواند و شيطان به سوي باطل و گمراهي. بديهي است آن‌ها كه در زمان غيبت، به امام غايب معتقد بوده، به دنبال رضايت اويند در آن روز نيز به نداي حق لبيك گفته و بدون هيچ ترديدي از امام خود پيروي خواهند كرد.
ه‍ . قتل نفس زكيّه
«نفس زكيّه» به معناي انسان پاك و بي‌گناهي است كه قتلي انجام نداده است.
يكي از علائم حتمي كه بيشتر در روايات شيعه بيان شده، اين است كه جواني بي‌گناه در مسجد الحرام بين ركن و مقام كشته مي‌شود.
اين رويداد به وسيله اهل مكه و در آستانه قيام مهدي خواهد بود.
امام باقرعلیه السلام در حديثي طولاني نقل فرموده اند:
قائم علیه السلام به اصحاب خود مي‌فرمايد: «‌اي قوم! اهل مكه مرا نمي‌خواهند؛ ولي من كسي را به سوي آن‌ها مي‌فرستم تا حجت را بر ايشان تمام كنم»… پس مردي از اصحاب خود را مي‌خواند و به او مي‌فرمايد: «به سوي اهل مكه برو و بگو: “‌ اي اهل مكه! من فرستاده فلان مهدي هستم. او خطاب به شما مي‌گويد: ما اهل بيت رحمت و معدن رسالت و خلافت هستيم و ما فرزندان محمد و سلاله پيامبرانيم و به راستي كه مورد ظلم و ستم قرار گرفتيم و از زماني كه پيامبر از دنيا رفت، تا امروز، حق ما گرفته نشده است. پس اكنون ما شما را به ياري مي‌خوانيم ما را ياري كنيد”
چون آن جوان اين سخن را بگويد مردم، او را بين ركن و مقام مي‌کشند. او نفس زكيّه است.
برابر بعضي از روايات بين كشته شدن نفس زكيه و قيام قائم آن محمد تنها پانزده شب فاصله خواهد بود.
علائم غيرحتمي
به جز علائم پنجگانهاي كه توضيح داديم، علائم فراوان ديگري براي ظهور بيان شده است كه غيرحتمي هستند. بعضي از آن‌ها عبارتند از: خروج خراساني، خروج سيد حسني، قيام شعيب بن صالح، خورشيد گرفتگي، ماه گرفتگي در ماه رمضان، بارش بارانهاي فراوان و آشوبهاي فراگير.
اكنون برخي از اين نشانه ها را به اختصار توضيح ميدهيم:
خروج خراساني
در روايات متعدد از قيام مردي خراساني، پيش از ظهور امام عصر علیه السلام ياد شده و گفته شده است كه قيام او همزمان با خروج سفياني و يماني خواهد بود.
گفتني است كه ويژگيهاي خراساني و قيام او در روايات شيعه، به روشني بيان نشده است؛ ولي به نظر مي رسد كه او از زمينه سازان ظهور مهدي موعودعلیه السلام خواهد بود.
خروج حسني
در روايات شيعه از قيام مردي به عنوان حسني ياد شده و از علائم ظهور شمرده شده است.
راوي مي گويد: از امام صادق علیه السلام پرسيدم: «فرج شما چه زماني است؟» فرمود:
وقتي شامي و يماني ظاهر شوند و حسني حركت كند… آن گاه كه مهدي علیه السلام از خدا براي ظهور اجازه مي گيرد، در اين زمان بعضي از ياران حسني از اين امر آگاه مي شوند و به حسني خبر ميدهند و او قيام ميكند ولي اهل مكه او را ميكشند. پس در آن هنگام صاحب الامر ظهور مي كند و مردم با او بيعت ميكنند.
از روايت بالا معلوم ميشود كه حركت حسني زماني است كه امر ظهور مهدي علیه السلام هنوز بر مردم جهان آشكار نشده و حسني با قيام خود به دنبال زمينه سازي براي قيام بزرگ آن حضرت است.
فتنه دجّال
كلمه «دجّال» از ريشه «دجْل» و به معناي دروغگو و حيلهگر است. اين واژه پيش از اسلام در مسيحيت و در كتاب انجيل در معناي «ضدّ مسيح» بارها به كار رفته است.
در رساله اوّل يوحنّا نوشته است:
دروغگو كيست جز آنكه مسيح بودن عيسي را انكار كند؟ او دجال است كه پدر و پسر را انكار ميكند.
به نظر ميرسد حضرت عيسي علیه السلام خروج دجّال را خبر داده و مردم را از فتنهاش پرهيز ميداده است. در اسلام نيز مطالبي درباره دجّال به ويژه در روايات اهل سنت آمده است.
پيامبر اكرم صل الله علیه و اله وسلم فرمود:
تمام پيامبراني كه بعد از نوح مبعوث شدند قوم خود را از فتنه دجال مي-ترسانيدند.
نيز فرمود:
قيامت بر پا نشود، تا اينكه سي نفر دجّال و دروغگو ظاهر شوند.
از اين روايات، استفاده مي شود كه دجّال، نام شخص معيني نيست و به هر دروغ گو و گمراه كننده اي گفته مي شود و اينكه در بعضي از روايات از فردي خاص نام برده شده و براي او و مركبش اوصاف عجيب و غريبي بيان گرديده، مدرك قابل اعتمادي ندارد؛ بلكه درباره دجال مي¬توان چنين گفت كه در آخرالزمّان و نزديك ظهور صاحب الامر علیه السلام شخصي پيدا خواهد شد كه در حيله گري، سرآمد حقّهبازان است و در دروغ-گويي بر تمام دجال¬هاي گذشته برتري دارد. با ادعاهاي پوچش گروهي را گمراه مي-كند و چنين جلوه مي دهد كه حيات مردم و آب و نان آن‌ها به دست اوست. كارهاي خوب را بد و كارهاي بد را خوب معرفي مي¬كند؛ امّا كفرش بر همگان آشكار است.
گفتني است كه بعضي از دانشمندان معتقدند كه دجّال، كنايه از استكبار جهاني و سلطه¬ فرهنگ مادي بر جهان است؛ زيرا استكبار با تكيه بر ثروت و قدرت مادّي و نيز فريب و نيرنگ، بسياري از مردم رابه تباهي و فساد مي‌كشاند و از مسير بندگي خدا به بردگي شيطان منحرف مي¬كند. طبق اين برداشت، «دجّال» جرياني انحرافي است كه پيش از ظهور مهدي علیه السلام ايجاد مي¬شود.